ทำไมการกลับไปทำธุรกิจที่บ้าน ไม่ง่ายเหมือนที่ใครคิด?

80% ของธุรกิจไทยคือธุรกิจครอบครัว ซึ่งมักจะพบเจอเส้นทางและปัญหาต่าง ๆ ที่คล้ายกันกัน

การทำธุรกิจครอบครัวเปรียบเหมือนการเดินทางที่เป็นการรับช่วงต่อ และส่งต่อธุรกิจ ซึ่งไม่ได้ราบเรีียบเป็นเส้นตรง ง่ายเหมือนที่ทุกคนคิด แต่เป็นเส้นทางเหมือนเขาวงกตที่เราไม่มีทางรู้ว่าจะเกิดอะไรล่วงหน้า ซึ่งปัญหาของธุรกิจครอบครัวที่เจอไม่ได้ขึ้นอยู่กับภาคธุรกิจ หรือขนาดธุรกิจ แต่ทุกคนที่มารับช่วงต่อธุรกิจจะเจอ Journey ปัญหาที่คล้ายๆกัน

สรุปเนื้อหาหัวข้อ Journey Prologue: จุดเริ่มต้นเส้นทางที่ “ทายาทธุรกิจ” ต้องเจอ โดย คุณกวาง – เสสนัน นิ่มสุวรรณ์ (ผู้ก่อตั้งเพจทำที่บ้าน)

1.) ความสับสนในตัวเอง

เริ่มจากความสับสนที่ถามกับตัวเองว่า กลับไปทำที่บ้านดีไหม ลาออกดีหรือเปล่า ซึ่งจากการสำรวจ 100 คนที่ไปถามทายาทว่ากลับไปทำธุรกิจที่บ้่านเพราะอะไรระหว่างความรับผิดชอบกับความตั้งใจ พบว่ากว่า 80% ตอบว่าเพราะความรับผิดชอบ

ความรู้สึกที่ต้องแบกรับสิ่งที่ครอบครัวทำไว้ รู้สึกว่าถ้าเราไม่กลับมาทำใครจะเอามาทำต่อ ซึ่งหลายคนเวลากลับไปทำจะพกความมั่นใจไปด้วยว่าอยากนำสิ่งที่เรียนรู้หรือประสบการณ์ที่มีไปใช้ในธุรกิจ แต่พอกลับไปทำพบว่าเราเปลี่ยนไม่ได้และมันต้องใช้เวลา จนรู้สึกว่าไม่ได้มีพื้นที่ให้แสดงออก และทำให้ความมั่นใจตกลงมา ซึ่งจุดนี้คือจุดวัดใจว่าจะไปต่อหรือไม่

วิธีการก้าวข้ามผ่านจุดวัดใจคือต้องหาจุดตรงกลางระหว่าง 3 สิ่งนี้ให้เจอ

• ชีวิต – ความฝัน ความชอบ
• ครอบครัว – ความคาดหวัง
• ธุรกิจ – รายได้

ถ้าสนใจแค่ด้านใดด้านหนึ่งอาจไปต่อไม่ได้ หรือไม่มีใครสานต่อ หรือถ้าสนใจแต่ครอบครัวและธุรกิจ เราอาจไม่มีความสุข เป็นสิ่งที่ต้่องหาให้เจอและก้าวข้ามผ่านมันให้ได้

2.) การพิสูจน์ตัวเอง

ทายาทหลายคนกระโดดเข้ามาแล้วอยากเปลี่ยนแปลงธุรกิจเลย พูดว่าอยากทำสิ่งนั้นสิ่งนี้ แต่ก็จะรู้สึกโดนกีดกัน เพราะเราไม่ได้เริ่มจากการสร้างความไว้วางใจ (Trust)

มนุษย์จะสามารถสร้างความไว้วางใจได้จาก 3 สิ่งคือ ความน่าเชื่อถือ (Credibility) + ความพึ่งพาได้ (Reliability) + ความสัมพันธ์ (Intimacy) และส่วนที่ต้องระวังที่มันจะมาบั่นทอนความไว้วางใจคือความเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน (Self-Orientation) เมื่อไหร่ที่ถ้าเราเริ่มพูดถึงผลตอบแทนเมื่อไหร่จะโดนมองว่าเห็นแก่ได้
ทำเพื่อตัวเอง

3.) แรงกดดัน

คนอื่นอาจจะมองว่าเรารวย สบาย แต่สิ่งที่หลายคนไม่รู้คือ แรงกดดันที่ต้องเจอ เพราะธุรกิจที่สามารถส่งต่อมาถึงเราได้ แปลว่าเขาทำได้ดี ยิ่งใหญ่แค่ไหน ยิ่งมีแรงกดดันมาก หากเปรียบเทียบธุรกิจรุ่นก่อนเป็นต้นไม้ต้นใหญ่ และรุ่นปัจจุบันเป็นเมล็ดกล้าที่เติบโตใต้ร่มเงา ถ้าธุรกิจครอบครัวไม่ได้มีพื้นที่ให้เราได้เจอแสงแดด เจอฝน เจอศัตรูพืช ให้ได้เติบโดเลย เราก็ไม่มีทางที่จะได้เรียนรู้และได้ลองทำ

🧒🏻 สิ่งที่เราอยากทำ คือ อยากขยายธุรกิจ อยากเปลี่ยนแปลง อยากวางระบบ อยากสำเร็จ กล้าเสี่ยง อยากได้โอกาส
👴🏻 แต่สิ่งที่ผู้ใหญ่คิด คือ ยังไม่ไว้ใจทายาท ไม่อยากเสี่ยง กลัวเจ๊ง คุ้นชินกับแบบเดิม

ทำให้ 2 ฝั่งเกิดการปะทะกันตลอดเวลา สิ่งสำคัญและจำเป็นคือควรสร้างพื้นที่ตรงกลางให้เกิดขึ้น พื้นที่ที่ทั้งสองฝั่งได้เจอกัน ผู้ใหญ่ควรมีพื้นที่ที่ให้รุ่นใหม่ได้ลองทำ

4.) ปัญหาภายในครอบครัว

หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะไม่ทะเลาะกันในครอบครัว ฟ้องร้องกัน เพราะธุรกิจครอบครัวไม่มีวันจะแยกเรื่องครอบครัว กับธุรกิจออกจากกันได้ แม้ว่าปัจจุบันเราจะมีเครื่องมืหลากหลายตัวที่มาช่วยเรื่องการบริหารจัดการครอบครัว แบ่งหน้าที่ให้ชัดเจน อาทิเช่น The Four-Room Model, Parallel Planning Processes, The 3-Circle Model of the family business

สิ่งที่มาช่วยแก้ปัญหาไม่ใช่เครื่องมือ แต่สิ่งสำคัญคือ ‘ความสัมพันธ์ในครอบครัว’

ต่อให้มีเครื่องมือดีแค่่ไหนก็ไม่ช่วย แล้วอาจนำเครื่องมือเหล่านี้มาเป็นอาวุธที่มาช่วงชิงกันด้วยซ้ำ ฉะนั้นการสร้างความสัมพันธ์ การใช้เวลาด้วยกันเช่น กินข้าวด้วยกัน เที่ยวด้วยกัน จึงเป็นสิ่งที่มีค่าที่สุด

5.) การต่อยอดธุรกิจ

ทุกธุรกิจจะเจอการเปลี่ยนแปลงธุรกิจ ที่มีเฟสเริ่มต้น > เติบโต > เริ่มนิ่ง > และตกลงมา ถ้าทายาทกลับมาแล้วยังใช้ Business Model เดิมอยู่อาจเป็นเรื่องอันตราย เพราะนับวันสมาชิกครอบครัวจะยิ่งมากขึ้นเรื่อยๆ จึงจำเป็นที่ต้องคุยเรื่องการต่อยอดธุรกิจ

จากการคุยกับทายาทธุรกิจหลายๆคน แม้ทุกคนจะมีแนวทางที่แตกต่างกัน แต่สิ่งที่เหมือนกันคือ เริ่มต้นจากสิ่งที่ตัวเองมีหรือรุ่นก่อนสร้างเอาไว้เพราะเป็นข้อได้เปรียบ เช่นร้านอาหารมีตึกของตัวเอง เมื่อรวมสิ่งที่เรามีเข้ากับ Trend, Passion, Branding, Communication, Story, Business Model, Creativity, Customer Need สิ่งนี้จะกลายเป็นNew S-Curve

“Family Business”
ถ้าตามคำศัพท์คำว่าครอบครัวเป็นคำที่มาขยายคำว่าธุรกิจ แต่ในความเป็นจริง 2 สิ่งนี้เป็นสิ่งที่สำคัญทั้งคู่ ซึ่งคำว่าครอบครัวเป็นได้ทั้งจุดแข็งและจุดอ่อนของธุรกิจ อยู่ที่เราว่าต้องหาสมดุลระหว่าง 2 คำนี้ให้เจอ